Petrol Piyasasındaki Lisanslar

Petrole ilişkin piyasaların işleyişine ve geliştirilmesine ilişkin düzenleme, yönlendirme, gözetim ve denetim işlemleri 5015 Sayılı Petrol Piyasası Kanunu ("Kanun") ve ilgili mevzuat hükümleri uyarınca yapılmaktadır. Petrol piyasası düzenleme ve faaliyetlerinde; Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ("EPDK") ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu ("Kurul") aktif rol oynamaktadır.

Gerçek veya tüzel kişilerin petrol piyasasında faaliyet gösterebilmesi için EPDK tarafından verilen Kanun ile sayılmakta olan lisansların alınması gerekmektedir. Teknoloji, kalite, güvenlik, hizmet ve teşebbüsün sürdürülebilirliği lisansların verilmesinde dikkat çeken ölçütlerdendir.

1. Rafinerici Lisansı

Kanun'da rafinerici tanımı, lisansı gereği rafinaj faaliyeti yapma hakkı verilmiş, petrol ticareti yapan sermaye şirketi olarak yapılmaktadır.

Rafinerici lisansı ile yurt dışından ham petrol ve akaryakıt temini, yurt içinde ham petrol ticareti ve ihrakiye teslimi yapılabilir. Ayrıca lisansa işlenmek koşuluyla; rafinerici lisansı ile tesisi içinde veya civarında işleme, depolama ile yakınındaki diğer tesislere boru hatları ile taşıma ve sahip olacakları dağıtım şirketi aracılığıyla akaryakıt dağıtımı faaliyetlerinde de bulunulabilmektedir.

2. Dağıtım Lisansı

Kanun ile dağıtıcı, akaryakıt dağıtım yetkisi olan ve lisansına işlenmesi halinde depolama, taşıma, ihrakiye ve madeni yağ üretimi işlemleri yapabilen sermaye şirketi olarak tanımlanmaktadır.

Dağıtım lisansı ile yurt dışından ham petrol ve akaryakıt temini, akaryakıt olarak tanımlanan ürünlerin dağıtımı, kendi mülkiyetlerindeki veya sözleşmelerle oluşturacakları bayilerinin istasyonlarına akaryakıt dağıtımı, serbest kullanıcılara toptan akaryakıt satışı ve depolama tesislerinin yakınındaki tesislere boru hatları ile taşıma faaliyetleri gerçekleştirilebilir. Ancak dağıtım lisansı ile başka akaryakıt dağıtıcılarının bayilerine dağıtım yapılamaz.

3. Bayii Lisansı

Bayii lisansı ile karşılıklı yükümlülüklerin ekinde fizibilite olan bir sözleşmeye bağlanarak akaryakıt dağıtım şirketleri tarafından gerçek ve tüzel kişilere akaryakıtın kullanıcılara ikmali yetkisi verilmesi işlemi gerçekleştirilebilir.

Kurul, teknik ve ekonomik kriterlere göre bayilik kategorileri oluşturabilmektedir. Bu durumda bayilik lisansları kategorilerine göre düzenlenir.

4. Taşıma Lisansı

Ham petrol ve akaryakıtların, kabotaj kapsamında denizyolu ve demiryolu taşıma araçlarıyla yapılan nakil faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi için taşıma lisansı alınması zorunludur.

5. İşleme Lisansı

Petrol ve diğer kimyasal maddelerden madeni yağ üretimi hariç yeni ürünler elde edilmesine ve/veya ürünlerin nitelik veya niceliğinin değiştirilmesine ilişkin işlemler işleme lisansı ile yapılabilmektedir.

6. Depolama Lisansı

Piyasa faaliyetinde bulunanların stok ve işletme ihtiyaçlarını gidermek üzere başkasının mülkiyetindeki petrolün depolanması işlemi depolama lisansı kapsamında gerçekleştirilebilir.

7. İletim Lisansı

Boru hattı vasıtasıyla petrolün taşınması işlemi iletim lisansına sahip sermaye şirketleri tarafından gerçekleştirilebilir. Üreticilerin rafineriye veya iletim hattına ulaşan boru hatları ile tesislerin bünyesinde yer alan boru hatları iletim bu lisans kapsamından hariç tutulmuştur.

8. Madeni Yağ Üretimi Lisansı

Madeni yağ üretimi lisansının; gerçek ve tüzel kişiler tarafından, baz yağına veya kimyasal sentez yöntemi ile işlenen maddelere, bazı katkıların ilâvesi sonucu, hareketli ve temas halinde olan iki yüzey arasındaki sürtünme ve/veya aşınmayı azaltma veya soğutma özelliğine sahip mamul haline getirilen doğal veya yapay maddelerin üretiminin yapılabilmesi için alınması zorunludur.

9. Serbest Kullanıcı Lisansı

Serbest kullanıcı, kalorifer yakıtı, fuel-oil ve motorinde yıllık 5.000 tondan aşağı olmayacak şekilde EPDK tarafından ürün bazında belirlenen tüketim miktarından fazla yıllık petrol tüketimi olan lisanslı kullanıcıdır. Kurul tarafından serbest kullanıcıların belirlenmesi ve lisans alımlarına ilişkin olarak usul ve esaslar yönetmelik ile düzenlenir.

10. İhrakiye Teslimi Lisansı

İhrakiye teslimi, rafinerici ve dağıtıcı lisansının yanı sıra ihrakiye teslimi lisansı ile de yapılabilmektedir. Yurt içinden veya yurt dışından temin ettiği ihrakiyeyi deniz ve hava taşıtlarına ikmal eden lisanslı sermaye şirketi ve lisanslı bayileri tarafından bu lisans kullanılarak petrol piyasasında faaliyet gösterilebilmektedir.

Taşıma, işleme, depolama, iletim, madeni yağ üretimi, serbest kullanıcı, ihrakiye teslim şirketi ve ihrakiye bayii lisanslarına uygulanacak değerleme kriterleri ve lisansın verilmesini gerektirecek teknik ve malî şartlar EPDK tarafından belirlenmektedir.

Kanun; rafinerici, dağıtıcı, taşıma, ihrakiye, işleme, depolama, iletim, madeni yağ üretimi ve serbest kullanıcı lisansı kapsamına giren faaliyetlerin lisans almaksızın yapılması halinde iki milyon Türk Lirasından az olmamak ve on milyon Türk Lirasını geçmemek üzere fiilin işlendiği tarihten bir önceki yılda ilgili lisansa konu petrol piyasası faaliyetinden elde edilen net satış hasılatının binde on dördü oranında idari para cezası uygulanacağını düzenlemektedir.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.